ဆရာတာ္ ဦးဥတၱမအေၾကာင္း

ဆရာတာ္ ဦးဥတၱမအေၾကာင္း
--------------------------
[[[[[ ၇၅ ႏွစ္ျပည့္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမေန႔မွာ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ၊ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမပန္းၿခံေရွ႕တြင္ ေ၀ငွမည့္ စာအုပ္ငယ္ထဲမွာ ထည့္သြင္းေရးသားထားသည့္ ဆရာေတာ္ ေထရုပတၱိအေၾကာင္းပါ။ တျခားအြင္းလိုင္းမိတ္ေဆြမ်ားလည္း ျပန္လည္သံုးစြဲ ေ၀ငွခြင့္ရေအာင္ ျပန္ရွယ္လိုက္ပါတယ္။]]]]]]

အဖအမည္ - ဦးျမသာဦး
အမိအမည္ - ေဒၚေအာင္ႂကြသူ
ေမြးဖြားသည့္ရက္ - ၁၈၇၉ ခု၊ ဒီဇင္ဘာလ (၂၇) ရက္၊ တနဂၤေႏြေန႔
လူနာမည္ - ေပၚထြန္းေအာင္
အျခားအမည္ - ဆံေကာက္ေခ်
ရဟန္းနာမည္ - ဦးဥတၱမ
ေမြးခ်င္းေမာင္ႏွမ - ေပၚထြန္းေအာင္၊ ေက်ာ္ထြန္းေအာင္ ၊ မအိမ္စိုး (ေမြးခ်င္းသံုးေယာက္ အႀကီးဆံုးသား)
တတ္ကၽြမ္းသည့္ ဘာသာစကား - ျမန္မာ၊ ပါဠိ၊ ဟိႏၵဴ၊ သကၠတ၊ ဘဂၤလီ၊ နာဂရီ၊ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ဂ်ပန္ဘာသာ (ဘာသာစကား -၉မ်ိဳး)
ေရးသားခဲ့သည္ စာေပမ်ား - ရခိုင္ျပည္တမ္းတဖဲြ႕၊ ဂ်ပန္ျပည္ အတၳဳပတၱိ၊ ‘ဒိန္ဒလိန္းဝတၳဳ၊ ဘုရားသခင္ႏွင့္ စစ္သူႀကီး (အျခားေဆာင္းပါးမ်ား)
ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည့္ ခုႏွစ္ - ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္
ေမြးရာဇာတိ - စစ္ေတြၿမိဳ႕ ၊ ရူပေျမာက္ရပ္ကြက္။

ငယ္စဥ္က အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာသင္ေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ယူခဲ့သည္။ ေက်ာင္းအပ္သည့္အခါ ထံုးစံအတိုင္း သူငယ္တန္းတြင္ ထားေလရာ ေပၚထြန္းေအာင္က သူ႕ကို တတိယတန္းတြင္ ထားခြင့္ျပဳရန္ ေျပာဆိုသည္။ ဆရာႀကီးက အရည္အခ်င္းကို သိလို၍ တတိယတန္း ဖတ္စာကို ဖတ္ခိုင္းေလသည္။ ေပၚထြန္းေအာင္က အထစ္အေငါ့မရွိ ဒိုးဒိုးေဒါက္ေဒါက္ ဖတ္ျပလိုက္ရာ ဆရာႀကီးမွာ အံ့ၾသသြားသည္။ ေက်ာင္းမေနေသးဘဲ ဖတ္ျပႏိုင္ျခင္းမွာ အိမ္နီးခ်င္း သူငယ္ခ်င္းမ်ားထံမွ ႀကိဳတင္သင္ၾကားထားျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ေပၚထြန္းေအာင္ ႀကိဳတင္သင္ၾကားထားျခင္းကို သူ၏မိဘမ်ားပင္ မသိဟု ဆိုသည္။ ေက်ာင္းအုပ္ ဆရာႀကီးက ေပၚထြန္းေအာင္အား ဒုတိယတန္းတြင္ ေနခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ ေက်ာင္းေန၍ (၂)ႏွစ္မွ် ၾကာေသာအခါ ေပၚထြန္းေအာင္ ပၪၥမတန္းေရာက္ၿပီး ညီေက်ာ္ထြန္းေအာင္ စတုတၳတန္းသို႔ ေရာက္သည္။ အတန္းတင္စာေမးပြဲ ၿပီးဆံုးေသာအခါ ေပၚထြန္းေအာင္မွာ ဒုတိယပညာသင္ဆုကို အဂၤလိပ္ မ်က္ႏွာျဖဴ ရခိုင္တိုင္းမင္းႀကီး ကိုယ္တိုင္ ႂကြေရာက္ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ေပၚထြန္းေအာင္မွာ ဆုကိုယူေသာ္လည္း ဝမ္းသာမႈ မရွိခဲ့ေခ်။ ညီကိုေခၚ၍ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ကမ္းနားဘက္သို႔ ထြက္သြားၾကသည္။ ကမ္းနားသို႔ေရာက္ေသာအခါ ရရွိခဲ့ေသာ ဆုကို ခ်ဳိးဖဲ့ဆုတ္ၿဖဲၿပီး ကုလားတန္ျမစ္ထဲသို႔ ပစ္ခ်လိုက္သည္။ ဤသို႔ ပစ္ခ်ၿပီးေသာအခါ ေပၚထြန္းေအာင္က ညီျဖစ္သူအား ''ဒီမွာ ငါ့ညီ၊ ဆုယူရင္ ပထမဆုကိုသာယူ၊ ဒုတိယတို႔၊ တတိယတို႔ဆိုရင္ ဘယ္ေတာ့မွ မယူနဲ႔''ဟု ဆိုေလသည္။ ေပၚထြန္းေအာင္၏ စိတ္ထားကား တကယ္ပင္ ျမင့္မားလွ၏။

ေပၚထြန္းေအာင္တို႔ ညီအစ္ကိုႏွစ္ေယာက္ အတန္းတြင္ ပညာသင္ၾကားေနစဥ္ အဂၤလိပ္ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ပါးက ေမြးစားလိုေသာ္လည္း မိဘမ်ားက မထည့္၍ ကာလကတၱားသို႔ မလိုက္ခဲ့ရေပ။ ေပၚထြန္းေအာင္မွာ တိုင္းတစ္ပါးတြင္ ပညာသင္လိုစိတ္ရွိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဖခင္ျဖစ္သူအား ''ေဖေဖ ေမေမတို႔ မလႊတ္ေပမယ့္ တစ္ေန႔က် ကၽြန္ေတာ္ ထြက္ေျပးၿပီး ႏိုင္ငံျခားမွာ ပညာသင္မွာပဲ''ဟု တစ္ခါက ေျပာဖူးသည္။ (၁၃)ႏွစ္သားသို႔ ေရာက္လာေသာ အခါ ေပၚထြန္းေအာင္သည္ ႏိုင္ငံျခားသို႔ ပညာသင္ၾကားေရးကို အထူးအာ႐ံုစိုက္လာသည္။ ေငြရွိလွ်င္ ပညာသြားသင္ ႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ခ်က္ျဖင့္ မိခင္ဘက္မွ ေတာ္စပ္ေသာ ဦးရီး၏ ေစ်းဆိုင္တြင္ ကူညီလုပ္ကိုင္ရင္း ေငြမ်ားကို စုေဆာင္းခဲ့သည္။

ဦးရီးဆီမွာ အလုပ္လုပ္ၿပီး ေငြစုေနစဥ္ ေငြမ်ားကို ဦးရီးက ဖမ္းဆီးမိၿပီး ျပန္သိမ္းသြားခဲ့သည္။ ႀကံရြယ္သည့္အတိုင္း မျဖစ္ခဲ့၍ ေပၚထြန္းေအာင္သည္ ဦးရီးထံတြင္လည္း မေန၊ မိဘမ်ားထံသို႔လည္း မျပန္ဘဲ စစ္ေတြၿမိဳ႕၌ ပရိယတၱိစာေပ သင္ၾကားမႈတြင္ ထိုအခါက အေက်ာ္အေစာျဖစ္ေသာ ေရႊေစတီေက်ာင္း ဆရာေတာ္ထံ သြားေရာက္၍ ေရွးဦးစြာ ဖိုးသူေတာ္အျဖစ္ျဖင့္ မဂၤလသုတ္မွစ၊ သဒၵါရွစ္ေစာင္ႏွင့္ သၿဂၤဳိဟ္ ကိုးပိုင္းအထိ သင္႐ိုးတန္း ကုန္ေအာင္ သင္ယူခဲ့သည္။ (၁၆)ႏွစ္အရြယ္ေရာက္မွ မိဘမ်ားက ရွင္သာမေဏဝတ္ေပးသျဖင့္ ''ရွင္ဥတၱမ''ဟု တြင္သည္။ ရွင္ဥတၱမသည္ နက္နဲက်ယ္ျပန္႔ေသာ ပိဋကတ္တို႔ကို သင္အံေလ့က်က္ရာျဖစ္ေသာ ပခုကၠဴစာသင္တိုက္ ႀကီးတြင္ သြားေရာက္ ပညာသင္ၾကားလိုသျဖင့္ လူဝတ္လဲ၍ ဓားေတာင္ဆရာေတာ္ ဦးဂႏၶာႏွင့္ လိုက္သြားသည္။

ေရွးဦးစြာ မအူပင္သို႔ေရာက္၍ မအူပင္မွ ရန္ကုန္၊ ထိုမွ ေတာင္ငူၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္သည္။ ဦးဥတၱမသည္ ေတာင္ငူတြင္ ရွင္သာေဏ စာျပန္ပြဲတစ္ခုကို ဝင္ေရာက္ေျဖဆိုရာ ပထမရရွိခဲ့သည္။ သို႔ကလို စာေတာ္သည့္ သတင္းေၾကာင့္ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ရွိ ပစၥည္းဥစၥာ ျပည့္ဝေသာ ရွမ္းအမ်ဳိးသမီးႀကီးတစ္ဦးက သားအျဖစ္ ေမြးစားကာ ကာလာကတၱား ၿမိဳ႕သို႔ပို႔၍ ပညာသင္ၾကားေစသည္။

ကာလကတၱားၿမိဳ႕တြင္ သံုးႏွစ္ခန္႔ေနၿပီး အဂၤလိပ္ဘာသာ (၁ဝ)တန္းအဆင့္ကို ေအာင္ျမင္ခဲ့၍ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာ၏။ ျမန္မာျပည္သို႔ ေရာက္လွ်င္ေရာက္ခ်င္း ပခုကၠဴၿမိဳ႕သို႔သြား၍ ေရစႀကိဳ တိုက္တြင္ ဗုဒၶဘာသာ စာေပက်မ္းဂန္မ်ားကို ရွင္ဝတ္ျဖင့္ ဆက္လက္သင္ၾကားသည္။ ထိုသို႔ သင္ၾကားေနစဥ္ပင္ ဦးဥတၱမအား ေဆြမ်ဳိးေတာ္သူ ဘံုေဘဘားမား ကိုယ္စားလွယ္ ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္က ပၪၥင္းဒါယကာျပဳလ်က္ ရဟန္းခံ ေပးသည္။ ရဟန္းခံစဥ္ ဦးဥတၱမ၏ သက္ေတာ္မွာ (၁၉)ႏွစ္ႏွင့္ (၂)လ ရွိၿပီျဖစ္သည္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ ေနစဥ္ ဆရာဦးဥတၱမအား ဟိႏၵဴမဟာဆပ္ဗာ အသင္းႀကီး၏ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုအသင္း ႀကီး၏ ဥကၠ႒အျဖစ္ အေရြးခံရဖို႔ မလြယ္ေပ။ ဦးဥတၱမသည္ နာမည္ႀကီး ဟိႏၵဴေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္သည့္ မဒရပ္ ျပည္နယ္မွ နာမည္ေက်ာ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ပ႑ိတ္မာလဗီးယားႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္အေရြးခံရာ အႏိုင္ရသျဖင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံက ဦးဥတၱမအား သူတို႔၏ေခါင္းေဆာင္ႀကီးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳထားေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။

(၁၉ဝ၄-ဝ၅)၌ ဆီးမီးခြပ္သာသာေလာက္ရွိသည္ ဂ်ပန္ကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံငယ္ေလးမ်ားက ႐ုရွားကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံႀကီးတစ္ႏိုင္ငံကို အႏိုင္ရလိုက္ေၾကာင္း ၾကားသိရသည့္အခ်ိန္မွစ၍ ဂ်ပန္ကို အေတာ္အထင္ႀကီးသြားသည့္ အေလ်ာက္ စုေဆာင္းထားေသာ ေငြႏွင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ပညာဆည္းပူးရန္ ၁၉ဝ၇ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ (၄) ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ စင္ကာပူသို႔ သေဘၤာျဖင့္ ထြက္ခဲ့သည္။ ထိုမွတစ္ဖန္ (၁၈) ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ပန္ျပည္သို႔ စင္ကာပူမွတစ္ဆင့္ သေဘၤာျဖင့္ ထြက္ခြာခဲ့ရာ မတ္လ (၇)ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ယိုကိုဟားမားၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္သြားသည္။ ဂ်ပန္သို႔ ေရာက္ေသာအခါ တိုက်ဳိၿမိဳ႕ ဗုဒၶဘာသာ သိပၸံေက်ာင္းႀကီး၏ ဥကၠ႒ အမတ္ႀကီး အိုတာနီ (ထိုအခါက စက္မႈလက္မႈဝန္ႀကီး)၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ ဂ်ပန္ဘာသာ ႏွင့္ စကားကို ႏွစ္ႏွစ္ခန္႔ သင္ယူေအာင္ျမင္သည္။ ဗုဒၶဘာသာသိပၸံေက်ာင္းႀကီး၌ ႏွစ္ႏွစ္ခန္႔ သကၤ႐ိုက္ဘာသာ ပါေမာကၡအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ျပည္သို႔ ေရာက္ရွိစဥ္က ဦးဥတၱမ၏ ဝါေတာ္မွာ ကိုးဝါမွ်ရွိခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။

ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ ဂ်ပန္ျပည္ေရာက္သြားခ်ိန္၌ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္ကလည္း ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ရွိေနသည္။ ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္သည္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမအေၾကာင္းကို ၾကားသိရသည္ရသျဖင့္ ဦးဥတၱမထံ ကိုယ္တိုင္ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုၿပီး ဦးဥတၱမႏွင့္ စကားေဆြးေႏြး ေျပာၾကည့္ေသာအခါ ဦးဥတၱမအေပၚတြင္ အထူးေလးစားမႈရွိသြား သည္ျဖစ္၍ ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္က ဦးဥတၱမအား တ႐ုတ္ျပည္သို႔ သူႏွင့္အတူလိုက္ခဲ့ရန္ ပင့္ေလသည္။ ဦးဥတၱမသည္ တကၠသိုလ္မွ ခြင့္သံုးလယူၿပီးလွ်င္ (၁၉၁၉) ခုႏွစ္၌ ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္ႏွင့္အတူ ဂ်ပန္မွ ကိုးရီးယား၊ ကိုရီးယားမွ ဆိုက္ပန္၊ ဆိုက္ပန္မွ မန္ခ်ဴးကိုး၊ မန္ခ်ဴးကိုးမွ က်ိဖု၊ က်ိဖုမွ ရွန္ဟိုင္း၊ ရွန္ဟိုင္းမွ အမြိဳင္ၿမိဳ႕ အသီးသီးသို႔ ခရီးလွည့္လည္ သြားလာခဲ့ေလသည္။

ဂ်ပန္ျပည္မွအျပန္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လာသည့္အခါ ကိုရီးယား၊ တ႐ုတ္ျပည္တို႔မွတစ္ဆင့္ အင္ဒိုခ်ဳိင္းနားရွိ ဆိုင္ဂံု (ယခု ဗီယက္နမ္ ဆိုရွယ္လစ္ သမၼတႏိုင္ငံ ဟိုခ်ီမင္းၿမိဳ႕ေတာ္)သို႔ ဝင္ခဲ့သည္။ ဆိုင္ဂံုၿမိဳ႕တြင္ မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး၏ သားေတာ္ ျမင္ကြန္းမင္းသားႀကီးႏွင့္ သားေတာ္ႏွစ္ပါးတို႔ ေနထိုင္လ်က္ရွိသည္။ ျမင္ကြန္းမင္းသားႀကီးက ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမအေၾကာင္းကို သတင္းစာမ်ားမွတစ္ဆင့္ ၾကားသိၿပီး ျဖစ္ရာ အလြန္ေတြ႕ခ်င္ေန သည္။ ထို႔ေနာက္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ ဆိုင္ဂံုၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိေနေၾကာင္း သိလွ်င္သိခ်င္း ျမင္ကြန္းမင္းသားႀကီးက ဆရာေတာ္အားပင့္၍ ဆြမ္းေကၽြးခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္ ဆြမ္းဘုဥ္းေပးေနစဥ္ ျမင္ကြန္းမင္းသားႀကီးက ''အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္ ရာဇပလႅင္ေပၚ ဖင္မထိုင္ရသမွ်ေတာ့ ျမန္မာျပည္ကို မျပန္ေတာ့ဘူး''ဟု ေလွ်ာက္ထားရာ ဆရာေတာ္က ''ဒကာႀကီး၊ ခဲတစ္လံုးကို ေရထဲခ်က အသံျမည္ပါလိမ့္မည္၊ ျမန္မာျပည္ကေတာ့ အသံျမည္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ''ဟု မိန္႔ေတာ္မူရာ ျမင္ကြန္း မင္းသားႀကီးမွာ မ်က္ရည္မ်ားပင္ က်ရွာခဲ့သည္ဟု ဆို၏။

သို႔ကလို ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ အေတာ္အသင့္ ႏိုင္ငံေရးတရားမ်ား ေဟာေျပာေတာ္မူ ခဲ့ၿပီးေနာက္ (၁၉၁၂) ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ျပည္သို႔ တစ္ဖန္ျပန္ႂကြသြားျပန္သည္။ ႏွမျဖစ္သူ ေဒၚအိမ္စိုးႏွင့္ ျမန္မာလူငယ္ သံုးေယာက္တို႔ကိုပါ ေခၚသြားကာ ပညာသင္ၾကားေစသည္။ (၁၉၁၂) ခုႏွစ္တြင္ ဦးဥတၱမသည္ ဂ်ပန္ျပည္သို႔ ျပန္ႂကြသြားၿပီးေနာက္ (၁၉၁၂)ခု ေမလတြင္ ဂ်ပန္ျပည္မွ ျမန္မာျပည္သို႔ ေပးပို႔ေသာ စာသံုးေစာင္အနက္ ေမလ (၁၇) ရက္ ေန႔စြဲပါ စာတြင္ ဂ်ပန္ျပည္ႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး 'ဂ်ပန္ျပည္ အတၱဳပတၱိ'ဆိုၿပီး စာအုပ္ ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ဂ်ပန္မ်ား၏ လူေနမႈစနစ္၊ စည္းကမ္းေသဝတ္မႈ မ်ားကို ေရးသားခဲ့သည္။

ယခုအခါ ငါတို႔သည္ သူတကာထက္ အစစအရာရာတြင္ ေအာက္က်ေနသည့္ အတြက္ ငါတို႔ဘာသာတရားသည္လည္း ဘယ္ေသာအခါမွ ႀကီးပြားမည္မဟုတ္။ ထိုအတြက္ ကြၽန္ဘဝမွ လြတ္ေျမာက္မွာသာ ဘာသာတရားႀကီးပြါးတိုးတက္လိမ့္မည္ဟု ခံယူခဲ့သည္။

၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ဦးဥတၱမ ႏိုင္ငံေရးမ်ဳိးေစ့ခ်ေပးခဲ့ေသာ အဟုန္ေၾကာင့္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း သားမ်ား သပိတ္စတင္ေမွာက္ၾကသည္။ ထိုစဥ္က ဘုရင္ခံမွာ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ဆာရယ္ဂ်ီနယ္ကရက္ေဒါက္ ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသားမ်ား သပတ္ေမွာက္စဥ္က ဆရာေတာ္မွာ ကာလကတၱားၿမိဳ႕သို႔ ေခတၱႂကြေရာက္ေနသည္။ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ား သပိတ္ေမွာက္ ေၾကာင္းကို ၾကားသိသည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳက္နက္ မီရာသေဘၤာျဖင့္ ကာလကတၱားၿမိဳ႕မွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ႂကြေရာက္လာခဲ့ေလသည္။

တစ္ေန႔ေသာအခါ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ေၾကးနန္းစာရြက္ကေလးတစ္ခုကို ကိုင္ၿပီး ၿပံဳးၿပံဳးရယ္ရယ္ႏွင့္ ပြဲစားအိမ္သို႔ ႂကြလာသည္။ ေဒြးေတာ္သူ မစံလွျဖဴက ''အလို- ဦးပၪၥင္း ဒီတစ္ခါ ရယ္လို႔ေမာလို႔၊ ဘာမ်ား သေဘာက်ၿပီး ျပန္လာသလဲ''ဟု ဆီး၍ေလွ်ာက္ထားေလသည္။

''ဒကာမႀကီး ဒီတစ္ခါေတာ့ က်ဳပ္ကိုယ္က်ဳပ္ ေသေပ်ာ္ၿပီလို႔ ဝမ္းသာအားရရွိတာနဲ႔ ၿပံဳးလာတာပဲ''ဟု အမိန္႔ ရွိေလသည္။ ေဒြးေတာ္က ''ဘာမ်ားျဖစ္လာသလဲ''ဟု ေမးရာ ဦးဥတၱမက ''ငါတို႔ ဗမာလူမ်ဳိးေတြ လူနဲ႔သူနဲ႔ တူလာ ၾကၿပီ၊ ဒီလို လူစိတ္ရွိလာလို႔ ငါဝမ္းသာလာတာပဲ''ဟု ဆို၏။
''အရင္ကေတာ့ ဗမာေတြဟာ လူစိတ္မရွိလို႔ ေခြးစိတ္ရွိေနသလား ဘုရား'' ဆရာေတာ္က ''လူစိတ္ရွိတယ္ဆိုတာ ဒီလုိေလ၊ လူဟာ လူ႕အခြင့္အေရး ဘာလဲဆိုတာ နားလည္လာၾကတယ္၊ ကိုယ့္အခြင့္အေရး ကိုယ္သိၿပီး မရ-ရေအာင္ ႀကိဳးစားတတ္ရင္ ဒါဟာ လူစိတ္ရွိတယ္လို႔ ဦးပၪၥင္း ဆိုလိုတာပဲ။ ေဟာ- အခု ရန္ကုန္ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားေတြကစၿပီး အဂၤလိပ္ေက်ာင္းေတြက သင္ေပးတဲ့ပညာကို မေက်နပ္လို႔ သပိတ္ေမွာက္ၾကကုန္ၿပီတဲ့။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကေနၿပီး အဲဒီကိစၥႀကီးမွာ ဦးပၪၥင္းထံ အႀကံၪာဏ္ေတြ ယူခ်င္လို႔ ဦးပၪၥင္းကို ရန္ကုန္ႂကြလာခဲ့ပါဆိုတာ ေၾကးနန္းစာ အခုပဲရတယ္။ ဗမာေတြ ဒီလို စိတ္ေတြဝင္စားလာၾကဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ၿပီး ဦးပၪၥင္း ႀကိဳးစားေနတာ အခုေတာ့ ႀကိဳးစားရက်ဳိးနပ္ၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ ဦးပၪၥင္း ေသေပ်ာ္ပါၿပီလို႔ ေျပာတာ''ဟု ရွင္းလင္းေတာ့မွပင္ ေဒြးေတာ္၊ ဦးရီးႏွင့္ ညီျဖစ္သူတို႔ နားရွင္းသြားၾကေလသည္။

ရန္ကုန္ေကာလိပ္ ပထမသပိတ္ႀကီးမွာ (၁၉၂ဝ) ျပည့္ႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၅) ရက္ေန႔၊ (၁၂၉ဝ) ျပည့္ႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ (၁ဝ) ရက္ေန႔တြင္ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့သည္။ ထိုသတင္းၾကးနန္းကို ရလွ်င္ရခ်င္းပင္ ဆရာေတာ္သည္ ရန္ကုန္သို႔ မီရာသေဘၤာျဖင့္ ႂကြလာၿပီး ဝိုင္အမ္ဘီေအေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးသည္ ဟူသတည္း။

ထိုစဥ္ ေဝလမင္းသား (ေနာက္နန္းစြန္႔ အ႒မေျမာက္ ေဂ်ာ့ဘုရင္) ျမန္မာျပည္သို႔ လာမည္ျဖစ္ရာ ဝိုင္အမ္ ဘီေအအသင္းမွ ႀကီးမွဴး၍ ေဝလမင္းသားကို မႀကိဳဆိုရန္ သပိတ္ေမွာက္္ၾကသည္။ ေခါင္းေဆာင္အခ်ဳိ႕ကို ဖမ္းၿပီး သပိတ္ေမွာက္လွ်င္ အျပစ္ေပးႏိုင္ေသာ ဘိြဳင္ေကာက္ ဥပေဒကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။

ထိုသို႔ ဘုရင္ခံ တင္းတင္းမာမာ ေဆာင္ရြက္လာေသာ အခါ ျမန္မာျပည္သူမ်ား မေက်မနပ္ ျဖစ္ေနၾကေသာ္ လည္း မိမိတို႔၏ ဆႏၵကို ဖြင့္ဟထုတ္ျပျခင္း မျပဳဝံ့ျဖစ္ေနခ်ိန္တြင္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ဘုရင္ခံထံ စာတစ္ေစာင္ ေရးပို႔လိုက္ေလသည္။ သူရိယသတင္းစာတြင္ ''ဆာရယ္ ဂ်ီနယ္ကရက္ေဒါက္ ၊ မင္း ဗမာျပည္က ထြက္သြား''ဟု ေခါင္းစီးစာလံုးျဖင့္ ႏွင္ထုတ္ခဲ့သည္။

ထိုစကားလံုးကို သံုးသည့္အတြက္ အဖမ္းခံရမည္ကို ဆရာေတာ္သည္ သိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း တို႔ဗမာလူမ်ိဳးေတြမွာ ဒီလိုေျပာႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးရွိေနတယ္ဆိုၿပီး သင္ေပးလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္တစ္ခုက အစိုးရအရာရွိဆိုေသာ စကားမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာတြင္ ''ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း''ဟူ၍ ဆိုသည့္အတိုင္း အရာရွိမဟုတ္။ ျပည္သူ႔ အေစခံေတြသာျဖစ္၍ သူတို႔ကို ဘာမွ ေၾကာက္စရာမလိုဟု လႈ႔ံေဆာ္ ေရးသားခဲ့ျခင္းလည္းျဖစ္သည္။

ဤစကားသည္ပင္ ဆရာေတာ္၏ ရဲရဲေတာက္စကားအျဖစ္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ သမုိင္းဝင္ခဲ့သည္။ အေၾကာင္းမွာ ဘုရင္ခံကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ ျပတ္ျပတ္သားသား ေရးရဲေသာ အာဇာနည္ပုဂၢိဳလ္ထူး၏ စာေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္တည္း။
၁၂၈၃ ခု၊ မအူပင္ေထာင္၌ ေထာင္(၄)ႏွစ္က်ခံခဲ့ရသည္။

ေထာင္စည္းကမ္းဥပေဒအရ စည္းကမ္းလိုက္နာသည္ဟု သတ္မွတ္ကာ (၃)ႏွစ္ေက်ာ္သာ ခံခဲ့ရသည္။ ေထာင္မွလြတ္ေသာ အခါ ရန္ကုန္သို႔ ေကာင္းစြာ ပို႔ေပးခဲ့သည္။ ရန္ကုန္တြင္ ဆရာဦးဥတၱမ တရားေဟာသည့္ ေနရာတုိင္းတြင္ ရဟန္း ရွင္လူျပည္သူမ်ားျဖင့္ ႀကိတ္ႀကိတ္တိုး စည္းကားခဲ့သည္။
တစ္ခါကလည္း ဗိုလ္တစ္ေထာင္ တရားပဲြတစ္ခုတြင္ သကၤန္ဝတ္ကို ခၽြတ္ၿပီး ေထာင္ဝတ္တန္ဆာမ်ားဝတ္ျပကား တရားေဟာခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္အစိုးရ၏ ကၽြန္ဇာတ္ခင္းမႈကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္းသရုပ္ျပခဲ့သည္။

ဗမာအခ်င္းခ်င္းရိုင္းပင္ ဝံသာႏုရကၡတစိတ္မ်ား ေမြးဖြားရန္ ဗမာအမ်ိဳးသမီးမ်ားကို
''မိန္းမေတြဟာ မင္းကေတာ္ စိုးကေတာ္ျဖစ္ဖို႔ ေလာက္ကိုပဲမွန္းဖို႔ ဂုဏ္ၿပိဳင္ေနၾကတယ္။ ဒီလို မိန္းမေတြ စည္းမေစာင့္လို႔ ဗမာေတြ ကၽြန္သက္ရွည္ေနတာ။ ဘုန္းႀကီးေတြကေကာ ဆြမ္းခံရင္ ဗမာအိမ္မွာ ခံတယ္။ ဝယ္ေတာ့ ရိုးတိုက္မွာ သြားဝယ္တယ္။ ငါမအူပင္မွာ ေထာင္က်တာဟာ '၏'ဆိုတဲ့ စကားကေလး တစ္လံုး ပါမသြားလို႔ ေထာင္က်တာပဲ။ ငါကေျပာတယ္။ ဗမာေတြဟာ အေရးပိုင္ဆိုရင္ သိပ္ေၾကာက္၊ ဝန္ေထာက္၊ ၿမိဳ႕အုပ္ဆိုလည္း ေၾကာက္ေနၾကတာပဲ။ ဘာတစ္ခုမွ မဟုတ္တာ မမွန္တာ လုပ္ေနလို႔ ျပန္မေျပာဝံ့ၾကဘူးေနာ္။ ေခြးေလာက္မွ မလိမၼာဘူး။ မင္းတို႔အိမ္မွာ ေမြးထားတဲ့ ေခြးဝင္စားပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အေရးပိုင္ေခြးနဲ႔ ေတြ႕ရင္ ခံေတာ့ ကိုက္အံု႔မွာပဲလို႔ ငါက ေျပာတယ္။ ဒါကို အေရးပိုင္က သူ႔ကို ေခြးလို႔ ေျပာရမလားဆိုၿပီး တရားစဲြတာပဲ။ အေရးပိုင္၏ ေခြးလို႔ ေျပာရမယ္ဟာ ငါက အေရးပိုင္ေခြးလို႕ ေျပာလုိက္မိတာကို''ဟု ေျပာဆို ဆံုးမခဲ့သည္။

ညီျဖစ္ေသာ ကိုယ္ေတာ္အရိယာဝံသကို ဆံုးမရာတြင္
''သင္ျဖစ္ရေသာ လူဘဝသည္ အမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြါးသည္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈ မရွိလွ်င္ သင့္၏ ဘဝတန္ဖိုးသည္ ဘာမွ်မရွိ။ ၄င္းဘဝတန္ဖိုးကို တိုးျမွင့္လိုလွ်င္ သင္သည္ သူတပါး၏ အက်ိဳးစီးပြါးကို အမ်ားဆံုး ေဆာင္ရြက္ရမည္သာ ျဖစ္သည္။ သင္၏ လုပ္ငန္းႏွင့္ က်င့္ဝတ္ဟူသမွ်ကို သင္ေန႔တုိင္း စစ္ေဆးရမည္မွာ ထုိလုပ္ငန္းႏွင့္ က်င့္ဝတ္တို႔သည္ အမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြါးႏွင့္ သက္ဆိုင္သေလာ၊ သို႔မဟုတ္ ငါတစ္ေယာက္တည္း၏ အက်ိဳးေလာ''
''သူတစ္ပါး၏ ရံႈးပါးမႈႏွင့္ အရႈက္တစ္ခုခုကို မူတည္လ်က္ မိမိအဖို႔ အျမတ္ကို မရွာေဖြႏွင့္။ သို႔မွသာ စင္ၾကယ္မႈသည္ျဖစ္မည္'' ဟု သြန္သင္ေဟာျပေတာ္မူသည္။ ဆရာေတာ္ကိုယ္တိုင္းလည္း ဤမူအတိုင္း က်င့္ႀကံခဲ့သည္။

ဆရာေတာ္ကို အဂၤလိပ္အစုိးရက တရားေဟာခြင့္ ပိတ္ပင္ျခင္း၊ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားသတ္မွတ္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္သည့္ၾကားမွ ''လြတ္လပ္ေသာ ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံတို႔၌ အစိုးရ လုပ္ပံုမေကာင္းလွ်င္ မေကာင္းဟု ေဝဖန္ခြင့္ရွိေသာ္လည္း ငါတုိ႔ကေတာ့ အစိုးရလုပ္တာ မေကာင္းလွ်င္ ေခါင္းငံု႔ခံရမလား။ မခံဘူး၊ မခံၾကနဲ႔ၵဟု စည္းရံုးလႈံ႔ေဆာ္ ေဟာေျပာခဲ့သည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အကြက္က်က် ေထာက္ျပ ေဟာျပခဲ့သည္။ ထိုအခ်က္နဲ႔ပင္ ဆရာေတာ္သည္ ဒုတိယအႀကိမ္အဖမ္းခံရေလသည္။ ဆရာေတာ္ အဖမ္းခံရမႈနဲ႔အတူ ျပည္သူတို႔ စိတ္ဓာတ္ တက္ၾကြလာၿပီး ဆူေလဘုရားအဝိုင္းတြင္ လူစုလူေဝးျဖင့္ ဆႏၵျပမႈမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့ရေလ သည္။ ဆရာေတာ္အား အလုပ္ၾကမ္ႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္ ခ်မွတ္လိုက္သည္။

ဆရာေတာ္ကို တစ္ခ်ိဳ႕ ရဟန္းတု ရဟန္းေယာင္ဟု စြပ္စဲြခဲ့ၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ က်န္းဂန္လာသည့္အတိုင္း ''အာဂါရာ အနာဂါရာစ၊ ဥေဘာ၊ အေညာညနႆိတ၊ အရႏၵယႏၲိ သဒၵမၼံ၊ ေယာဂေကၡမံမႏုတၱရံၵဟူ၍ ပါဋိေတာ္တြင္ ဆိုထားသည္။ အနက္ကား လူတို႔သည္လည္းေကာင္း၊ ရဟန္းတို႔သည္လည္းေကာင္း ႏွစ္ဦးေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔သည္ အခ်င္းခ်င္း တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး အမွီသဟဲျပဳလ်က္ ေနၾကကုန္၏။ ကိေလသာတို႔ ကုန္ရာျဖစ္ေသာ ျမတ္နိဗၺာန္ကို ေရာက္ေစျခင္းငွာ သူေတာင္ေကာင္းတရားကို ပူတဲြ၍သာ အားထုတ္ၾကရာ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆရာေတာ္သည္ ဤပါဋိအပုဒ္ကို ႏွလံုးမူလွ်က္ နိဗၺာန္လမ္းကိုေရာက္ဖို႔ ျမန္မာျပည္သူတို႔ ကၽြန္ဘဝမွ လြတ္ေျမာက္မွာ အထေျမာက္မည္ဟု ခံယူလွ်က္ ႏိုင္ငံေရးကို ဝင္ပါခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။

၁၉၃၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ (၁၃ဝ၁ ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လဆုပ္ ၁၁)ရက္ေန႔တြင္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ရန္ကုန္ေဆးရံုႀကီး၌ ဘဝနတ္ထံ ပ်ံလြန္ေတာ္မူရာ ၊ ပ်ံေတာ္မူ၍ ၂ ရက္ၾကာၿပီးေနာက္ စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပေသာ ဗမာျပည္ေအာက္လြတ္ေတာ္ အစည္းအေဝး၌ အမတ္မ်ားအားလံုး ဝမ္းနည္းသည့္ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ၅ မိနစ္ရပ္နားၿပီး အရိုအေသျပဳၾကသည္။ သက္ဆိုင္ရာ ေဆြမ်ိဳးမ်ားသို႔ လြတ္ေတာ္မွတ္တမ္းအရ ဝမ္နည္းေၾကာင့္ သဝဏ္လႊာေပးပို႔ၾကသည္။ လြတ္ေတာ္အမတ္မ်ား အက်ယ္တဝင့္ ခ်ီးက်ဴးၾက၏။

''ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ ဤႏိုင္ငံတြင္ အႀကီးဆံုးေသာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ႀကီးျဖစ္တယ္လို႔ ကၽြႏ္ုပ္ေျပာခဲ့ေသာ ထိုစကားဟာ အပိုမပါေသာ စကားျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ဗမာျပည္ႏုိင္ငံေရးကို အစျပဳလာေသာ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ၿပီး ဗမာ့တိုးတက္မူဟူသမွ်ဟာလည္း သူ႔ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးမွ ေပၚလာတာပဲဟု ကၽြႏ္ုပ္က ထပ္မံၿပီး ေျပာလိုပါတယ္''ဟု မစၥတာဘန္ဂါဆင္းက ၁၉၃၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပေသာ ဗမာျပည္ ဥပေဒျပဳလြတ္ေတာ္၌ မႏၲေလးၿမိဳ႕၊ အိႏၵိယအမ်ိဳးသားမ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္အမတ္ ေအာက္ပါအတိုင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုသည္ကို အမတ္အားလံုးကပင္ သေဘာက်ခဲ့ၾက သည္။

ဆရာေတာ္ မ်ိဳးေစ့ခ်ေပးခဲ့ေသာ စိတ္ၾကာင့္ပင္ သခင္တပ္ဖဲြ႕မ်ားေပၚေပါက္လာၿပီး ဒို႔ဗမာသီခ်င္းမ်ား ပ်ံလြင့္လာခဲ့သည္။ ထုိမွ စတင္ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္ဦးေဆာင္ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္တို႔ ေပၚေပါက္လာၿပီး ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၄ ရက္ေန႔မွာ လြတ္လပ္ေရးရျခင္းမွာ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးေၾကာင့္ျဖစ္ေလသည္။ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ ျမန္မာတင္မက အာရွတိုက္ကိုပါ မ်က္စိအလင္းဖြင့္ေပးခဲ့ေသာ ေၾကာင့္ အာရွေနဝန္းအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၾကၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ျပဌာန္းခ်က္ စာအုပ္ ၆ တန္းတြင္ ထည့္သြင္း ျပသလွ်က္ရွိေလသည္။

ေဝဟင္ေအာင္
၅၊ ၉၊၂၀၁၄။
ကိုးကား
-သန္းဝင္းလႈိင္၏ ႐ုပ္ထုမွေျပာေသာ ျမန္မာ့သမိုင္းဝင္ ပုဂၢိဳလ္ထူးမ်ား
-ေအးသိန္း၏ ႏုိင္ငံအက်ိဳးျပဳ အဖိုးတန္ရတာနားမ်ား
-ဗမာ့ေခတ္ ဦးဘရင္၏ လြတ္လပ္ေရးစိတ္ဓာတ္မ်ိဳးေစ့ခ်ခဲ့သူ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ
-သခင္လြင္၏ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး မီးရွဴးတန္ေတာင္ ဆရာေတာ္

____Wai Hun Aung